'Verdorie, hebben ze hier een spijker ingeslagen!' Geïrriteerd grijpt een jongen in zwarte overall naar zijn hamer. Behendig trekt hij de kromme spijker uit een balk naast een opgemetseld muurtje. De geur van stof en hout vult de ruimte. Steen voor steen breekt hij het muurtje af. Twee klasgenoten schrapen er de donkergele, opgedroogde specie vanaf. Een derde sorteert en stapelt de schone stenen. Klaar voor de volgende ronde. Instructeur Koen Zuidema komt aanlopen, kijkt rond. 'Hoe gaat het hier mannen?,' vraagt hij goedkeurend. Zojuist heeft hij zo'n tien tekenaars achter de computer aanwijzingen gegeven, zij kunnen zelfstandig verder. Nu hebben de metselaars zijn aandacht. Drie van de tien hebben een vraag. Zuidema legt rustig uit, doet voor. Kijkt of het landt.
Fine tunen
Iets over tien. Het tweede deel van de praktijkles in Hardenberg is begonnen. Sinds twee jaar is het Vechtdal College pilotschool vernieuwing vmbo voor het techniekonderwijs van de beroepsgerichte leerwegen. Nadat de school in 2006 startte met modulair techniekonderwijs, was de pilot een uitgelezen kans om de onderwijsvisie verder aan te scherpen en de praktische uitwerking te fine tunen. Hoewel fine tunen niet de beste benaming is voor grof sloopwerk. De muren van vier bestaande lokalen werden neergehaald. Nu is er één grote ruimte waar op drie techniekpleinen tegelijkertijd de praktijkvakken van de profielen BWI (Bouwen Wonen en Interieur), PIE (Produceren Installeren en Energie) en M&T (Mobiliteit & Transport) worden verzorgd. Leerlingen kiezen uit negen keuzevakken BWI, dertien keuzevakken PIE en zeven keuzevakken M&T. 'Niet gelijktijdig hoor, we clusteren dat,' stelt Jan ten Napel, coördinator Innovatie en docent Mobiliteit en Transport gerust. Per blok worden op elk plein maximaal drie keuzevakken, zoals motorsystemen, wielophanging en carrosserie en het testen van de motorconditie, gegeven. Per praktijkles zijn één docent en één instructeur aanwezig om de jongens te begeleiden. Deze aanpak geeft leerlingen de kans om bij elkaar te kijken, een weloverwogen keuze te maken en het volgende blok te switchen. Vorig jaar wisselden drie op 110 leerlingen in 3 vmbo van profiel. Dit jaar zijn dat er tien op 106. Ze kunnen zo vaak veranderen als ze willen, maar in de praktijk doen ze dat hoogstens één keer. Dat leerlingen kunnen kiezen, geeft ze volgens Ten Napel veel vrijheid, maar de school doet niet aan pretpakketten. 'Het is een opstap naar het mbo. De leerling kiest, maar school bepaalt het aanbod.'
Op veertig meter van de metselaars zijn tussen twaalf motorblokken, vijf auto's en een motor op hefbruggen, zo'n twintig jongens aan het werk. Twee leerlingen buigen zich over de opengewerkte voordeur van een zwarte Seicento. Ingespannen peuteren ze aan het slot, dat niet meegeeft. Een derde hangt in de bijrijdersstoel, trekt baldadig aan de versnellingspook. Veert op als hij in de gaten krijgt dat de verslaggeefster hem ziet. 'Even checken of hij het nog doet.' Betrapt tuurt hij snel geïnteresseerd naar het slot. Dat nog steeds muurvast zit. 'Geef me die inbussleutel,' zegt zijn buurman. 'Volgens mij moet het zo.' En inderdaad: het slot raakt los.
Samen oplossen
'Deze manier van lesgeven werkt goed voor de leerlingen,' ervaart dienstdoende docent Henk van der Veen. Ook instructeur Gert-Jan Dijk ziet de voordelen van de gelijktijdige praktijkles: 'Behalve dat ze kennis opdoen, leren leerlingen ook andere vaardigheden, zoals samenwerken en oplossingen bedenken. Omdat ik niet altijd beschikbaar ben, moeten ze er zelf of samen uitkomen. En dat gaat goed.' Een ander voordeel is dat leerlingen makkelijker van profiel kunnen wisselen. Ivan Bouwhuis is zo'n leerling. Hij sleutelt graag aan zijn brommer en koos daarom voor M&T. Op de werkplaats ondervond hij dat auto's 'ingewikkeld zijn. Mijn vader is timmerman, mijn oom metselaar. Het volgende blok switch ik naar BWI. Dat past beter bij me.' 'Vroeger had Ivan pech gehad,' legt Ten Napel uit. 'Dan moest hij het jaar afmaken.' Zijn indruk: doordat leerlingen keuzevakken uit meer profielen kunnen combineren, zijn ze niet alleen gemotiveerder, ook sluit hun diploma beter aan bij het mbo. 'Dat krijgen we ook terug van het mbo (het Regionaal Techniek Centrum Hardenberg, red), waarmee we nauw samenwerken. Als een leerling bijvoorbeeld landbouwmechanisatie wil doen op het mbo, dan kan hij Booglasprocessen uit het profiel PIE combineren met Bouwrijp en Woonrijp maken uit BWI en Mobiele werktuigen uit M&T.'
Boven de autowerkplaats werkt een groepje jongens achter de computer. Bij de praktijkles horen ook opdrachten op papier: niet iedereen kan tegelijk aan een auto sleutelen. Verderop, op de laswerkplaats, flikkert fel blauw licht op vanachter achter het lasgordijn. Drie jongens tillen er een ouderwetse goud-rood gespoten arrenslee tussen de draaibanken met verschillende soorten boren. Ze werken aan het onderstel. Enkele van de twintig jongens die daar bezig zijn, drommen er even omheen, voor ze teruggaan naar hun werk: gaten maken in metalen plaatjes. Alle jongens werken zelfstandig, geconcentreerd. Iedereen weet wat hij doen moet. 'Kijk uit,' roept docent Henk van der Veen als hij langs een leerling loopt. Snel draait hij het plaatje waar de jongen in wil boren om. 'Zo boor je tenminste niet in je handen,' gromt hij goedmoedig onder zijn markante witte snor. 'Ik zie de voordelen voor de leerlingen, maar voor ons is het complexer geworden,' zegt hij. 'Alles gaat tegelijk en moet even tussendoor. Sommige leerlingen zijn heel zelfstandig, zelf-ontdekkend. Anderen hebben meer begeleiding nodig. En ik moet alle keuzevakken geven. Ook die ik niet zo goed beheers, zoals Elektrotechnisch Onderhoud. Het is best puzzelen de opdrachten zo te verdelen dat de leerlingen hun programma kunnen draaien en ik hen ook echt kan helpen.'
Half twaalf, zacht zoemt de bel door de grote ruimte. De praktijkles is afgelopen. Een lasser klapt snel zijn lasmasker voor: nog even het onderstel van de arrenslee afmaken. 'Kom jong', glundert Van der Veen vergenoegd. 'We zijn klaar.' Samen schuiven ze het onderstel onder de arrenslee.
Tekst Gerda van 't Spijker
Beeld De Beeldredaktie
Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special Hallo nieuw vmbo (januari-februari 2016). Deze special is gemaakt in opdracht en met financiële bijdrage van Stichting Platforms VMBO.
16 februari 2016
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
